درباره آيين های باستانی در مازندران وگيلان

درباره آيين های باستانی در مازندران وگيلان

 

1- جشن نوروز« بهارجشن» در آغاز اعتدال بهاری، درمازندران و گيلان به همان گونه است كه درهمه جای ايران وهرات، بلخ ، بخارا، بدخشان ‌و... برگزارمیگردد.

 

2- جشن تيرماه سيزده « تيرجشن» اين جشن هرساله برابر شب سيزده تيرماه باستانی (خراجي) تبری (مازندرانی) همزمان با شب 12 آبان ماه (درفصل پاييز) و سيزده تيرماه باستانی ديلمی (گيلانی) با اختلاف 15 شبانروز درگيلان ومازندران برگزار می‌گردد.

اين جشن ملی، ازدوران باستان تا به اكنون جشن مشترك ميان كوه‌نشينان و دشت‌نشينان وجنگل‌نشينان گيلان و مازندران است.

3- جشن هشت وهشت يا ميرروز (= مهر)،مطابق 16 ميرماه باستانی تبری و 16 امير ما باستانی ديلمی، با اختلاف 15 شبانروز- درگذشته – درميان گالشها وچوپانان در كوهپايه ها وبُنِه ها برگزارمیگرديد.

دراين روزمردمان با تن های شسته ، لباسهای پاكيزه ارغوانی پوشيده وپايكوبی می كردند. به اعتقاد وباورايرانيان باستان، هر ساله ازروز 16 تا 21 مهرماه باستانی (به حساب امروز10 تا 16 مهرماه اعتدال پاييزی) جشن مهرگان برگزار می‌گرديد.

 

 

4- جشن 26 نوروزماه جشنی بوده است كه 5 روزپيش ازرسيدن نوروزباستانی (خراجي) تبری (مازندراني) همانند دوران گذشته ، برگزار می‌گردد. اين جشن را در منطقه بندپی و سوادكوه مازندران « عيد ماه » می نامند. اهالی منطقه بندپی وسوادكوه ولاريجان وديگرجاهای مازندران مانند گذشته با فرا رسيدن « 26 نورزماه پس ازشستشوی بدن به مزارها وامامزاده ها رفته و برای شادی روان درگذشتگان پس ازقرائت قُرآن مجيد وفاتحه خيرات می كنند.

 پس ازآن دريك جا گردهم آمده و به پاس پيروزي فريدونِ اثفيان بر ضحاك اكدي، در بلنديها آتش افروخته سپس به بازیهای محلی مانند كشتی لوچو و غيره می‌پردازند. بسياری از جوانان (تازه دامادها) درصورتی كه جشن 26 نوروز ماه مصادف با محرم و رمضان وايام سوگواری ‌و با روز «قمردرعقرب» همزمان‌نباشدوطالع‌روزسعد باشد جشن‌عروسی برگزار مي‌كنند.

توجه اصطلاح «جشن عيدماه» به معناي جشن 26 نَوْرُوزماه (=جشن 26 اسپندارمت ماه كهن) غلط و نادرست است. «عَيْد ماه» با مفهوم فرود آمدن روان‌هاي پاك و فره‌وشي در روزهاي اندرگاه (پِتك petak) به هنگام آغاز بهار قابل بررسي است. انتقال و حضور اندرگاه پَرْسي در ميان ماه آبان و آذر، مربوط به تحويل تقويمي به هنگام برگزاري نوبة هيجدهم وهيژك (كبيسه) در ميانه دروة ساسانيان (436 ميلادي) است.

تا آئين و نمازهاي دو «گاهان» در دو تقويم وهيژكي (رسمي) و پَرْسي (عُرفي) همزمان به هنگام اعتدال بهار برگزار شده باشد.

جشن نَوْرُزماه مربوط به دوران دين و آئين «مهري» و از روزگار خديو جهان: فريدون اثفيان و به پاس پيروزي وي بر آخرين ضحاك (قياس: با پايان كار اكديان در بابِل: 2767 پ.م.) به يادگار مانده است.

برای توضيح بيشترمی توان به كتابهای «آيين‌ها وباورداشتهای گيل وديلم » و «مقاله واژه‌هايی از گاهشماری كهن ديلمی» كتاب سومين كنگره تحقيقات ايرانی سي‌وچهارخطابه،و كتاب « گاهشماری باستانی مردمان مازندران و گيلان» رجوع شود.